Taşıma senedi olarak da nitelendirilen konşimento, herhangi bir gemiye yüklenen yükün alındığına dair düzenlenen belgedir. Üzerinde hem gönderen hem de teslim alan kişinin ad soyad bilgileri yer alır. Hukuki bir belge olma niteliği taşıyan konşimento, genellikle alıcı kişiye mal tesliminden önce gönderilir. Eğer bu belge alıcının elinde bulunmazsa malların teslimi gerçekleşemez.
Konşimento Nedir?
Konşimento kısaca taşımacılık işlemleri esnasında alıcının mal üzerindeki mülkiyetini gösteren belge olarak nitelendirilebilir. Bill of lading olarak da bilinen konşimento, deniz taşımacılığı açısından oldukça önemli bir belgedir. Yasal bir bağlayıcı görevi gördüğü için taşımacılık esnasında herhangi bir problem oluşma riskini minimuma indirir.
Bill of lading yani konşimento, hava taşımacılığında da önemli bir yere sahiptir. Hava yolu aracılığıyla yapılan kargo işlemleri sırasında mutlaka bu belgenin düzenlenmesi gerekir. Hava yolu konşimentosu olmadan yasal bir şekilde taşımacılık yapmak mümkün değildir. Deniz ve hava yolu konşimentosunun ayrıntılarını inceleyerek daha detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.
Deniz Konşimentosu Nedir?
Deniz konşimentosu, deniz yolu ile yapılan taşımacılıkları kayıt altına almak için düzenlenen bir belgedir. İçerisinde yükleme limanı ile boşaltma limanı arasında yapılan mal taşımacılığına dair belirli şartlar yer alır. Hem teslim eden kişi hem de alıcı taraf belgede yer alan şartlara uymak zorundadır.
Deniz taşımacılığında gemiye yüklenen ürünlerin belirli bir güzergah çerçevesinde taşınması gerekir. Aksi takdirde yasal açıdan çeşitli problemler meydana gelir. Bill of lading, şirketler ile nakliye firmaları arasındaki güveni sağlar. Herhangi bir sorun yaşanması durumunda iki tarafında yasal olarak hakkını arama imkanı bulunur.
Hava Yolu Konşimentosu Nedir?
Hava yolu şirketlerinin herhangi bir ürünü taşımak amacıyla teslim aldığını gösteren bir belge türüdür. Konşimento belgesi, hava yolu şirketine mallar üzerinde tasarruf etme imkanı tanımaz. Varış güzergahında yer alan havalimanında gümrük işlemlerinin tamamlanmasının ardından ürünler, belgede ismi geçen alıcı kişiye teslim edilir.
Hava yolu şirketi, alıcı kişi ve yükleyen kişiye verilmek üzere 3 adet orijinal konşimento belgesi düzenlenir. Bunun yanı sıra belgenin 9 adet kopyası da alınır. Belgede uçuşun tarihi, ürünün cinsi ve miktarı mutlaka bulunmalıdır. Ayrıca belgenin üzerinde ürünleri teslim alan hava yolu şirketinin kaşesi ve imzası da yer almalıdır.
Konşimento Ne Zaman Düzenlenir?
Konşimento genellikle taşınacak ürünler taşıyıcıya teslim edildiğinde düzenlenir. Eğer yüklemenin daha sonra gerçekleşmesi ya da yükleme işleminin çok uzun sürmesi söz konusu ise ilk olarak tesellüm konşimentosu düzenlenir. Ardından da yükleme konşimentosu hazırlanır.
Konşimento Üzerinde Hangi Bilgiler Bulunur?
Konşimento üzerinde firmaya ve taşınacak ürünlere dair bilgilerin mutlaka yer alması gerekir. Belgenin üzerinde mutlaka yer alması gereken bilgiler şu şekildedir:
- İlgili kişilerin imzası
- Evrakın düzenlenme tarihi
- İthalatçı ve ihracatçı firmanın adı ve adresi
- Navlun ödeme bilgisi
- Yükleme yapılacak tarih
- Ürün sayısı ve içeriği
- Gönderilen ürünlerin maddi değeri
- Yükleme yapılan ve varılacak limanların bilgileri
Bunların yanı sıra konşimento örneği üzerinde hem gemi acentesinin hem de nakliye firmasının bilgileri yer almalıdır.
Konşimento Düzenleme Yöntemleri Nedir?
Konşimento düzenleme yöntemleri; nama düzenleme, emre düzenleme ve hamiline şeklinde üçe ayrılır. Bu yöntemleri sayfayı kaydırmaya devam edip inceleyerek siz de fikir sahibi olabilirsiniz.
Nama Düzenlenen Konşimento
İngilizce’de “straight bill of lading” olarak geçen nama düzenlenen konşimento, taşımacılık işlemlerinde düzenlenen bir belgedir. Konşimentonun consigne alanında yalnızca firma ya da kişinin unvan veya isminin bulunduğu, emre kaydının bulunmadığı konşimento türüdür.
Emre Düzenlenen Konşimento
Emre düzenlenen konşimento da ise consignee alanında yalnızca emre (the order) ifadesi yer alır. Sadece ticari olarak ciro yolu aracılığıyla devredilebilir. Emre düzenlenen konşimentolar, yükletenin emrine düzenlenir.
Hamiline Konşimento
Hamiline konşimetoda gerçek kişi ya da firma ismi bulunmaz. Hamiline yazılarak düzenlenmesi gerekir. Bu konşimentoyu elinde bulunduran kişi yükün teslimini istemeye dair bir hakka sahiptir. Günümüzde hamiline konşimento pek fazla kullanılmaz.
Konşimentoyu Kim Hazırlar?
Gemi acentesi, taşıyıcı taraf olarak konşimentoyu düzenlemekten sorumludur. Gemi acentesi tarafından acente bünyesinde yer alan bir kaptan ya da armatör yetkili olarak belirlenir. Yetkili olarak belirlenen kişi de konşimento düzenleyebilir. Geminin işletmecisinin de düzenleme yetkisi bulunur.
Konşimento Nasıl Hazırlanır?
Kıymetli evrak hükmünde olan konşimento çeşitleri, yetkili kişiler tarafından hazırlanmalıdır. Ayrıca belge hazırlanırken dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri belgenin üzerinde yer alan bilgilerin eksiksiz ve doğru bir şekilde yazılmasıdır. Ayrıca belgenin üzerinde konşimento numarası da yer almalıdır.
Konşimento numarası, taşıyıcı tarafından düzenlenen komşimento belgesinde bulunan varış, seyir, alacaklı isteği gibi bilgilerin sağlanabilmesi için düzenlenen belirli rakamdır. Gemi acentelerinin ve nakliye firmalarının kendilerine ait internet sitelerinde konşimento örnekleri bulunur. Dilerseniz örnek belgeleri de referans alabilirsiniz.
Konşimentonun Özellikleri Nelerdir?
Konşimentonun özellikleri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- Tek taraflı olacak şekilde taşıyıcı tarafından düzenlenir.
- Yalnızca taşıyanı borç altına sokan bir belgedir.
- Kıymetli evrak niteliğindedir.
Yüklerin teslim edilmesinin ardından taşıyıcı tarafın herhangi bir sorumluluğu kalmaz. Ancak teslim zamanına kadar ürünlerden taşıyıcı kişi ya da firma sorumludur.
Konşimento Türleri Nelerdir?
Genel olarak 9 çeşit konşimento türü bulunur. Bunları kısaca şöyle sıralayabiliriz:
Kısa Konşimento (Short Form Bill of Lading)
Kısa konşimentoların özelliği, belgenin sadece ön yüzünde taşıma şartlarının kısaca gösterilmesidir. Bir diğer özelliği, konşimentonun arkasında taşıma sözleşmesinin metnini oluşturan maddelerin yer almamasıdır. Bu konşimentoya “arkası boş” denilmesinin sebebi de budur.
Konteyner Konşimentosu (Container Bill of Lading)
Konteyner ile taşınan mallar için kullanılan, gemi şirketleri ya da acenteleri tarafından düzenlenen konşimentodur. Konteyner Konşimentosu yüklenenin beyanı üzerine düzenlenir. Bundan dolayı taşıyanın herhangi bir kontrol sorumluluğu yoktur.
Düzenli Hat Konşimentosu (Liner Bill of Lading)
Düzenli Hat Konşimento türü aynı hat üzerinde tarifeli ve sürekli sefer yapan gemiler tarafından düzenlenir. Aynı hat üzerinde sefer yapan uluslararası taşımacılar, aralarında birlik oluşturarak yükleme, boşaltma, navlun, istif vb. konularda ortak bir tarife belirlerler. Bu tür konşimentolar ciro edilemez.
Tek Konşimento (Through Bill of Lading)
Malların taşınması sırasında yapılacak aktarmaları kapsamak üzere hazırlanan konşimentoya denir. Tek Konşimento’nun düzenlenebilmesi için mutlaka deniz yolunun kullanılması gerekir.
Gemi Kira Kontratı Konşimento (Charter Party Bill of Lading)
Charter Party konşimentolar dökme deniz yolu taşımalarında ve büyük ebatlı yüklemelerde kullanır. BIMCO tarafından hazırlanan, bankacıların genel olarak uzak durdukları kontratlardır.
Charter Party Konşimentolarda gemi sahibi hakları korunur bir biçimde gemisini kiralar. Sonrasında kira ödenmediğini ileri sürerek taşıma bedelinin doğrudan kendilerine aktarılmasını talep edebilir. Bu yüzden hem kurallar gereği hem de kar etme amaçlı olarak gemi sahipleri Charter Party kontratları tercih ederler.
Ciro Edilemez Konşimento (Non-Negotiable Bill of Lading)
Normal deniz konşimentoları, kıymetli evrak olmaları neticesinde ciro edilerek el değiştirme özelliğine sahiptirler. Dolayısıyla malların son alıcısına ulaşması gecikebilmektedir. Bu durum bazen alıcının ek masraflar üstlenmesine yol açmaktadır. Bunu önlemek amacıyla uygulamada ciro edilebilir bir kıymetli evrak olmayan ve daha hızlı hareket edebilen deniz yolu taşıma senetleri de kullanılmaktadır.
Birleşik Taşıma Konşimentosu (Combined-Transport Bill of Lading)
Birden fazla taşıma aracı ile gerçekleştirilen ve taşıma sürecinde deniz yolu bulunması şart olmayan taşıma konşimentosudur. Navlun komisyoncuları denen işletmecilerce düzenlenir. Normal deniz konşimentolarında yükleme ve boşaltma limanlara aittir fakat bu belgede böyle bir durum yoktur.Çünkü taşımanın özelliği itibariyle bu yerlerin liman olması gerekmez.
Tanker Konşimentosu (Tanker Bill of Lading)
Ham petrol, sıvı yakıt ve kimyasal maddelerin taşınmasında kullanılan tankerler için düzenlenen konşimentolardır. Dökme/sıvı yükün taşıması nedeniyle işin gereğine göre özel ibareler ve şartlar taşır.
2. Kaptan Makbuzu (Mate’s Receipt)
Yükleme operasyonunu yapan firma yetkililerinin gemiye yükleyecekleri yükün gemi ambarlarına girdiğini belirten belgedir. Ayrıca gemi tarafından teslim alındığını belirtir. Bir anlamda “teslim alınma makbuzu” niteliğindedir.
2. Kaptan Makbuzu 2. kaptan tarafından imzalanır. İmzalanmadan önce yükün miktarı, kuru olup olmadığı teyit edilir. Ambalajında bozukluk veya hasar olup olmadığı gibi noktaları da kontrol edilip, 2. kaptan tarafından imzalanması gereklidir.
Aksi halde gemi veya gemi sahibi yükün o halinden peşinen sorumlu olur. İleride gemi aleyhine açılacak tazminat taleplerinde gemi otomatikman zararı tazmin etmek zorunda kalabilir.
Konşimento’nun Hukuki Niteliği Nedir?
Konşimento ile taşınacak yükün kanunen yetkili hamiline teslimi taahhüdü de beyan edilmektedir. Belgenin üzenlenmesiyle sefer sonunda yükün teslimine yönelik kişisel bir borç (ve dolayısıyla talep hakkı) doğmaktadır. Yazılı malların teslimini isteyebilmek için mutlaka konşimentonun ibrazı gereklidir.
Bu hakkın devredilebilmesi için de mutlaka belgenin teslim edilmesi gerekir. Konşimento’nun ibrazı ve teslimi karşılığında taşıyan veya onun kanuni temsilcisi olan kaptanı veya acentesi, belgede beyan edilen malları teslim etmekle yükümlüdür.
Konşimento ve Ordino Arasındaki Farklar Nelerdir?
Ordino ve konşimento arasındaki fark; ordinonun konşimentoya karşılık ürünün çekilebilmesi için bir talimat olmasıdır. Dış ticaret işlemleri sürecinde ticaret yapan kişi, ürününü teslim almak için taşıyıcılık yapan firmadan yük konşimentosuna karşılık olarak ordino düzenler.
