Kollektif şirket, ticari hayatta sıkça karşılaşılan bir şirket türü olmasına rağmen birçok kişi bu şirket türünün ne anlama geldiğini ve nasıl kurulduğunu tam olarak bilmemektedir.
“Kollektif şirket ne demek?” sorusunun cevabı; iki ya da daha fazla gerçek kişinin bir ticaret ünvanı altında ortaklık kurarak, sınırsız sorumlulukla bir işletme yürüttüğü şirket türü olarak verilebilir.
Bu şirket türü, ortakların şahsi sorumluluk taşıdığı ve belirli avantajları olan bir yapıya sahiptir. O halde gelin, kollektif şirketin ne olduğundan nasıl kurulacağına kadar olan süreç hakkındaki bilgileri inceleyelim!
Kollektif Şirket Nedir?
Kollektif şirket, Türkiye’de ticari faaliyet gösteren işletmeler arasında yer alır ve özellikle belirli sektörlerde ve iş alanlarında tercih edilen bir şirket türüdür.
“Kollektif şirket nedir?” sorusu üzerine verilecek cevap; iki veya daha fazla gerçek kişinin, ticari bir işletmeyi birlikte işletmek üzere ortaklaşa kurduğu ve ortakların şirket borçlarına karşı sınırsız ve müteselsil sorumlu olduğu bir şirket türünü ifade ettiği şeklindedir.
Kollektif şirket yapısının en belirgin özelliği, ortakların sınırsız sorumluluk taşımasıdır. Türkiye’deki Ticaret Kanunu’na göre düzenlenen kollektif şirketler, genellikle aynı sektörde faaliyet gösteren profesyoneller ya da aile bireyleri arasında gerçekleşir. Bu şirketlerin yönetimi ve işleyişi, belirlenen ana sözleşme ve ilgili mevzuat hükümleriyle şekillenir.
Kollektif Şirketin Özellikleri
Kollektif şirket, belirli bir ticari işletmeyi işletmek amacıyla kurulan ve Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde faaliyet gösteren bir şirket türüdür.
Kollektif şirket özellikleri incelendiğinde, bu şirket türünün diğer şirket türlerinden ayrıldığı bazı kritik noktalar öne çıkar. Bunlar:
- Gerçek kişilik temelli kuruluş: Kollektif şirketler sadece gerçek kişiler tarafından kurulabilir. Dolayısıyla tüzel kişilikler bu şirket türünde ortaklık yapısına dahil olamaz. Yani bir limited şirket ya da anonim şirket, kollektif şirketin ortağı olamaz.
- Sınırsız ve müteselsil sorumluluk: Ortakların şirket borçlarından sınırsız ve müteselsil sorumlu olmaları, bu şirket türünün en belirgin özelliğidir. Ortakların, şirket borçlarından doğabilecek yükümlülükleri, kendi kişisel varlıklarıyla karşılaması gerekir.
- Ortaklık payı devrinin sınırlı olması: Bir ortağın payını devretmesi, diğer ortakların onayına bağlıdır. Bu özellik, şirket yapısının ve kontrolünün ani ve istenmeyen değişikliklere uğramasını engeller.
- Demokratik yönetim ve temsil: Kollektif şirketlerde, tüm ortakların şirketi yönetme ve temsil etme hakkı vardır. Ancak ana sözleşmede belirtilen hükümlerle bu hak, belirli bir ortağa ya da birkaç ortağa özelleştirilebilir.
- İsim kullanımı: Kollektif şirketin ünvanında en az bir ortağın soyadının ve “kollektif şirket” ibaresinin bulunması zorunludur.
- Kuruluş süreci ve prosedürleri: Kollektif şirketlerin kurulabilmesi için noter huzurunda düzenlenmiş bir ana sözleşmenin hazırlanması ve bu sözleşmenin ticaret siciline tescil edilmesi gerekir.
Kollektif şirketlerin bu özellikleri, şirketin faaliyet gösterdiği sektörde ve piyasada nasıl bir konumda olduğunu, ortakların birbirleriyle ve üçüncü kişilerle olan ilişkilerini büyük ölçüde şekillendirir.
Bu nedenle kollektif şirket kurmayı düşünen girişimcilerin, kollektif şirketlerin özelliklerini detaylıca değerlendirmeleri ve şirketlerini bu bilgiler doğrultusunda yönetmeleri önerilir.
Kollektif Şirketlerin Unsurları Nelerdir?
Temelde kollektif şirket, iki ya da daha fazla gerçek kişinin bir ticari işletmeyi işletmek üzere bir araya gelerek oluşturduğu ve ortaklarının sınırsız ve müteselsil sorumlu olduğu bir şirket türünü ifade eder.
En belirgin özelliği ortakların sınırsız ve müteselsil sorumluluk taşımasıdır. Yani şirket borçlarından her bir ortak, kendi payına düşen kısmın ötesinde tüm borç için sorumludur.
Kollektif şirketlerde ana sözleşme, şirketin temel belgesi olarak kabul edilir ve noter huzurunda düzenlenir. Ana sözleşme içerisinde ortakların hak ve yükümlülükleri, sermaye miktarı, şirketin faaliyet konusu ve diğer önemli bilgiler yer alır. Şirket adı, en az bir ortağın soyadını içermek zorundadır ve “kollektif şirket” ibaresiyle sonlandırılmalıdır.
Kollektif şirketlerde tüzel kişilikler ortak olamaz; sadece gerçek kişiler arasında kurulabilir. Tüm bu unsurların yanı sıra şirketin resmi olarak faaliyete başlayabilmesi için ticaret siciline tescil edilmesi gerekir.
Tüm bu özellikler, kollektif şirketin hem hukuki hem de operasyonel yapısını tanımlar. Dolayısıyla kollektif şirket kurmayı düşünen girişimciler için söz konusu unsurların tam anlamıyla bilinmesi ve anlaşılması büyük önem taşır.
Kollektif Şirket Kurmanın Avantajları
Kollektif şirket, iş dünyasına adım atmaya karar veren kişiler için sıkça tercih edilir. Ortaklarla sorumluluğu paylaşmayı gerektirir. İşte, kollektif şirket kurmanız için bazı önemli nedenler.
- Kollektif şirketlerin kurulumu diğer şirket türlerine göre daha basittir.
- Şirketin yönetiminde ortaklar arasında tam bir esneklik vardır.
- Ortaklar arasında yüksek düzeyde şeffaflık sağlanır.
- Kârlar doğrudan ortaklar arasında paylaştırılır.
- Şirketin başarısı doğrudan ortakların bireysel yeteneklerine bağlıdır.
- Küçük ve yerel işletmeler için ideal bir yapı sunar.
- Uyulması gereken düzenlemeler daha azdır.
Kollektif Şirket Kurmanın Dezavantajları
Kollektif bir şirket kurmanın birçok avantajı vardır. Ancak dezavantajları da göz önünde bulundurulması gerekir. O halde kollektif bir şirket kurmanın beraberinde getirebileceği potansiyel zorlukları ve riskleri keşfedelim!
- Ortaklar şirket borçlarından kişisel olarak sorumludur.
- Tüzel kişiliklerin ortak olamaması bazı yatırım fırsatlarını sınırlar.
- Sermaye artırımı için yeni ortakların kabulü gerekir.
- Ortakların ayrılması ya da ölümü şirketin devamlılığını tehlikeye atabilir.
- Finansman olanakları genellikle sınırlıdır.
- Büyüme ve genişleme kapasitesi diğer şirket türlerine göre daha kısıtlıdır.
- Karar alma süreçleri bazen uzun ve karmaşık olabilir.
Kollektif Şirketin Kurulma Şartları
Kollektif şirketin kurulma şartları, Türk Ticaret Kanunu’nda belirlenmiş olan özel kriterlere dayanır. Kollektif şirket, ticari bir işletmeyi birlikte işletmek amacıyla en az iki gerçek kişinin bir araya gelerek oluşturduğu bir şirket türüdür.
Bu noktada “kollektif şirket kaç kişi ile kurulur?” sorusunun yanıtı, en az iki gerçek kişiyle kurulabileceği şeklindedir.
Tüzel kişilikler bu şirket türünde ortak olamazlar. Kurulabilmesi için ortakların tam ehliyetli olmaları esastır. Ayrıca ortaklar arasında yapılması gereken yazılı şirket sözleşmesi, noter onayıyla resmileştirilmelidir.
Şirketin faaliyet gösterebilmesi için ticaret siciline kaydedilmesi de zorunludur. Buna ek olarak kollektif şirketin bir ünvana sahip olması ve bu ünvanın ortakların soyadlarını içermesi gerekir. Şartların tamamının yerine getirilmesiyle kollektif şirket kurulumu tamamlanmış olur.
Kollektif Şirket Nasıl Kurulur?
Kollektif şirket kuruluş aşamaları belirli bir süreci takip eder ve bu sürecin doğru bir şekilde işletilmesi, şirketin sağlıklı bir yapıda kurulmasına olanak tanır.
Kollektif şirket kuruluş giderleri ise seçilen faaliyet alanına, şirketin büyüklüğüne ve diğer birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterir. İşte adım adım kollektif şirket kurma rehberi:
1. Ticaret ünvanı seçin
Kollektif şirketinizi kurmanın ilk adımı etkili bir ticaret ünvanı seçmektir. Ünvan, şirketinizin misyonunu, değerlerini ve sektördeki konumunu yansıtmalıdır. Doğru bir ünvan, potansiyel müşterilerin dikkatini çekerek marka bilinirliğinizi artırabilir.
Özgün ve akılda kalıcı bir isim seçimi, rekabetçi bir pazarda avantaj sağlar. Ancak seçtiğiniz ünvanın başka bir firma tarafından kullanılmıyor olmasına dikkat etmelisiniz. Bu nedenle ünvanın ticaret sicilinde daha önce kayıtlı olmadığından emin olmak için önceden araştırma yapmayı unutmamalısınız.
2. Ortakları belirleyin
Kollektif şirketler en az iki gerçek kişi tarafından kurulur. Ortak seçimi, şirketin başarısında kritik bir rol oynar. Çünkü ortakların tecrübesi, yetenekleri ve katkıları, şirketin genel performansını doğrudan etkiler.
Dolayısıyla her ortağın şirket içindeki rolü ve sorumlulukları açıkça tanımlanmalıdır. Ayrıca ortaklar arası anlaşmazlıkların önüne geçmek için yazılı bir sözleşme hazırlamakta fayda vardır. Ortak seçiminde güvenilirlik, deneyim ve uzmanlık ön planda olmalıdır.
3. Şirket sözleşmesi oluşturun
Kollektif şirket sözleşmesi, ortaklar arasındaki haklar, yükümlülükler ve sorumlulukları detaylı bir şekilde belirleyen resmi bir dokümandır. Sözleşme, şirketin işleyişi, sermaye yapısı, kâr ve zararın dağıtımı gibi konulara açıklık getirir.
Özellikle anlaşmazlık durumlarında referans alınan bir belge olan sözleşme, profesyonel bir yardım alarak hazırlanmalıdır. Her iki tarafın da menfaatlerini koruyan dengeli bir sözleşme, şirketin uzun vadeli başarısına katkıda bulunur.
4. Ticaret Sicil Müdürlüğü başvurusu yapın
Kollektif şirketin resmi olarak tanınması ve faaliyet göstermesi için ticaret siciline kaydolması gerekir. Bu kayıt, şirketin yasal bir varlık haline gelmesini sağlar. Kayıt işlemi sırasında gerekli belgelerin eksiksiz ve doğru bir şekilde sunulması önemlidir. Ticaret Sicili Müdürlüğü başvurusu, şirketin hukuki haklara ve yükümlülüklere sahip olmasını sağlar.
5. Şirketinizin Vergi Dairesi kaydını yaptırın
Her şirketin, gelirlerini ve giderlerini doğru bir şekilde beyan edebilmesi için vergi dairesine kayıtlı olması gerekir. Şirketin vergisel yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için kayıt işleminin yapılması oldukça kritiktir. Kayıt işlemi sırasında şirketin faaliyet alanı, ortaklarının bilgileri ve sermaye yapısı gibi bilgiler doğru ve eksiksiz olarak beyan edilmelidir.
6. Şirket çalışanlarını SGK’ye bildirin
Kollektif şirketlerin, çalışanlarını Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirmesi zorunludur. Çalışanların sosyal güvence haklarına kavuşmaları ve şirketin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi için SGK’ye kayıt olunmalıdır. Bildirim süreci, çalışanların işe başlama tarihlerinden itibaren belirli bir süre içinde yapılmalıdır. Ayrıca çalışan maaşları, primleri ve diğer yükümlülükler düzenli olarak SGK’ye ödenmelidir.
7. Şirketiniz için bir iş yeri bulun
İş yerinin konumu, kollektif şirketinizin başarısında önemli bir faktördür. Müşteri erişimine, tedarikçilere yakınlığa ve genel lojistiğe göre stratejik bir konum seçmeniz işinizi rahatça büyütebilmeniz için önemlidir. İş yerinin fiziksel yapısı, çalışanların verimliliği ve müşteri deneyimi üzerinde de doğrudan bir etkiye sahiptir. Bu nedenle şirketinizin ihtiyaçlarına ve bütçesine uygun bir iş yeri seçimi yapmalısınız.
8. Gereken izinler için yerel yönetimle iletişime geçin
Kollektif şirketlerin faaliyet gösterebilmeleri için bazı sektörel izinlere ve lisanslara ihtiyaç duyulabilir. Yerel yönetimler ve ilgili bakanlıklar, bu izinlerin ve lisansların verilmesi konusunda yetkilidir. İlgili izinlerin alınmaması hem cezai yaptırımlara hem de işletmenizin faaliyetlerinin durdurulmasına neden olabilir. Dolayısıyla faaliyet alanınıza göre hangi izinlere ihtiyacınız olduğunu araştırarak bu izinleri zamanında almalısınız.
9. Şirketiniz için banka hesabı açın
Kollektif şirketlerin finansal işlemlerini yürütmek için bir banka hesabı vazgeçilmezdir. Farklı bankaların sunduğu işletme hesabı seçeneklerini karşılaştırarak sizin için en uygun olanı belirleyebilirsiniz. Hesap açarken bankaların talep ettiği belgeleri ve bilgileri önceden hazırlamanız sürecin hızlanmasına yardımcı olur. Özellikle bazı bankaların şirketlere sunduğu özel avantajlar, hesap işletim ücretleri ve transfer ücretleri gibi maliyetleri dikkate almak, uzun vadede finansal avantaj sağlar.
Ayrıca bankanızla kurduğunuz sağlam bir ilişki, ilerleyen dönemlerde kredi ve finansman imkanlarına erişimde kolaylık sağlar. Elektronik bankacılık hizmetlerini aktif olarak kullanarak finansal işlemlerinizi kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz. Ancak hesap hareketlerinizi düzenli olarak kontrol etmeyi ve banka güvenlik protokollerine dikkat etmeyi unutmamalısınız.
10. Şirketinizi resmî olarak faaliyete geçirin
Bir kollektif şirketin resmi olarak faaliyete geçişi, tüm izinlerin, lisansların ve ruhsatların tamamlanmasıyla başlar. Bu süreçte çalışanlarınızı şirketin vizyonu, misyonu ve genel işleyişi hakkında tam olarak bilgilendirmeniz önemlidir. Piyasaya adım atarken etkili pazarlama ve tanıtım faaliyetleriyle müşterilere ulaşmaya çalışmalısınız. Tedarikçi ve iş ortaklarıyla kurduğunuz ilişkiler, şirketinizin sürdürülebilirliği için kritiktir.
Muhasebe ve finansal kayıt süreçlerine özellikle dikkat ederek işlemlerinizi şeffaf ve düzenli bir şekilde yürütmelisiniz. İşinizi kurarken, sektör trendlerini ve gelişmelerini yakından takip ederek, şirketinizi sürekli olarak yeniliklere ve gelişmelere açık tutmalısınız. Müşteri geri bildirimleri, iş modelinizi ve hizmetlerinizi geliştirmek için değerli bir kaynaktır.
Kollektif Şirket Kurmak için Gerekli Evraklar Nelerdir?
Kollektif şirket kurmak için gerekli evraklar ve belgeler, ülkeye ve yürürlükteki mevzuata bağlı olarak değişiklik gösterir. Türkiye’de kollektif şirket kurmak için genel olarak kabul edilen belgeler şunlardır:
- Noter Onaylı Şirket Sözleşmesi
- Ticaret Sicil Beyannamesi
- Ortakların Nüfus Cüzdan Fotokopileri
- Vergi Levhası Fotokopisi
- Ticaret Sicil Gazetesi
- İmza Beyannamesi
- İş Yeri Kiralama Sözleşmesi veya Tapu Fotokopisi
- BAĞ-KUR (veya ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu) Sicil Numarası
- Vergi Dairesi Kayıt Belgesi
- Ticaret Odası Kayıt Belgesi
Şirket kurulum sürecine başlamadan önce yerel mevzuat ve yönetmeliklere göre hangi evrakların gerektiğini kontrol etmek önemlidir.
Bu süreçte bir mali müşavir veya avukatla çalışmanızın birçok bürokratik işlemden kurtulmanızı sağlar. Böylece süreci hızlandırabileceğini unutmamalısınız.
Kollektif Şirket İş Modelleri
Kollektif şirketler genellikle profesyonel hizmet sektörlerinde ya da aile işlerinde tercih edilir. Ancak bu şirket türünün özellikleri, farklı iş modelleri oluşturmak için de uygun bir zemin sunar. İşte kollektif şirketler için potansiyel iş modelleri:
- Profesyonel hizmetler: Avukatlar, mali müşavirler, mimarlar ve danışmanlar gibi profesyoneller kollektif şirket modelini tercih edebilir.
- Toptan ve perakende ticaret: Bazı aile işleri, toptan veya perakende ticareti kollektif şirket modeliyle yürütür. Her ortağın, şirket içinde belirli bir rolü ve sorumluluğu vardır.
- Üretim ve imalat: Küçük ve orta ölçekli aile işletmeleri ile gıda, tekstil veya zanaat ürünleri gibi alanlarda üretim ve imalatla uğraşanlar kollektif şirket kurabilir.
- Tarım ve hayvancılık: Aile bireylerinin bir araya gelerek oluşturduğu tarım ve hayvancılık işletmeleri, kollektif şirket yapısına uygundur.
- Gayrimenkul yatırımları: Ortakların gayrimenkul yatırımlarını yönetmek ve kiralamak için kurduğu kollektif şirketler de görmek mümkündür.
- Ortak girişimler: Farklı sektörlerden iş insanlarının bir araya gelerek oluşturduğu ortak girişimler, kollektif şirket yapısı altında yürütülebilir.
- Eğitim ve eğitim danışmanlığı: Eğitmenler, danışmanlar ve uzmanlar, eğitim ve danışmanlık hizmetlerini sunmak için kollektif bir şirket kurabilir.
- Kültür ve sanat etkinlikleri: Sanatçılar, yazarlar ve kültürel etkinlik organizatörleri, projelerini hayata geçirmek için kollektif bir yapıyı tercih edebilir.
Her iş modelinin kendi içindeki dinamikleri, riskleri ve fırsatları olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle bir iş modeli seçerken sektörün özelliklerini, şirketin hedeflerini ve ortakların beklentilerini dikkate almak önemlidir.
Kollektif Şirket Ortaklarının Sorumluluğu Nedir?
Kollektif şirket ortaklarının sorumluluğu, şirketin özelliklerinden kaynaklanan özgün bir yapıya sahiptir. Kollektif şirketler, ortakların şahsi sorumluluk taşıdığı şirket türlerindendir.
Yani şirketin borçlarından dolayı ortakların sorumluluğu sınırsızdır. Bu, şirketin borçlarını karşılamak için ortakların bireysel varlıklarına başvurulabileceği anlamına gelir.
Bu sorumluluk yapısı, ortakların şirketin işleyişi ve finansal durumu hakkında sürekli bilgi sahibi olmalarını gerektirir. Zira, bir ortağın hatalı veya ihmalkâr davranışları, diğer ortakları da maddi olarak olumsuz etkileyebilir.
Ayrıca bir kollektif şirkette, ortakların birbiri arasındaki anlaşmazlıkların ve fikir ayrılıklarının çözümü için önceden belirlenmiş bir şirket sözleşmesine sahip olmaları önemlidir. Bu sözleşme, şirketin işleyişi, ortakların sorumlulukları, kar dağıtımı ve diğer konular hakkında rehberlik eder.
