Dünya genelinde pazarları ve fırsatları genişletmek, yüksek kâr marjlarına ulaşmak ve yerel ekonomiyi canlandırmak isteyen birçok işletme, ürün ve hizmetlerini uluslararası arenaya taşıma yoluna gider. İşte bu süreci tanımlayan terime ihracat denir. Ancak ihracat, yalnızca ürününüzü başka bir ülkeye göndermekten çok daha fazlasını içerir.
Pazar araştırması, uygun belgelerin temini, ürün ambalajı, nakliye ve gümrük işlemleri, ödeme ve teslimat süreci gibi pek çok aşamadan oluşur. Bu içeriğimizde, ihracatın ne olduğunu ve nasıl yapıldığını inceleyeceğiz!
İhracat Nedir?
İhracat nedir sorusuna verilebilecek en doğru yanıt, genel anlamıyla bir ülke içerisinde üretilen malların, hizmetlerin, ham maddelerin ve ürünlerin döviz karşılığında farklı ülkelere satılması şeklindedir.
Dış satım ya da dış ticaret olarak da adlandırılabilen bu kavram, ithalatı da kapsar. İhracat işlemlerinin yapılması ülkeden ülkeye göre değişiklik gösterir. Bu kapsamda her ülkenin kendine göre belirli prosedürleri vardır.
Günümüzde hemen hemen her ürün, mal, proje ya da hizmetin ihracat kapsamına dahil olduğunu söylemek mümkün. Özellikle de zamanla global haline gelen pek çok şey ihracatın temelini daha da sağlamlaştırır.
Bu kapsamda hemen hemen bütün bu ürün ve hizmetler için belirli ücretler ödenmesi gerekir. Bu ücretler ülkelerin para birimlerine ya da dünya genelinde en sık kullanılan para birimi dikkate alınarak belirlenir.
Satılan ürünün, hizmetin ya da malın bedeli yurt dışında bağlantı kurulan alıcı tarafından sözleşme kapsamında yer alan tarihlerde ödenir.
Kimler İhracat Yapabilir?
Vergi numarası bulunan hemen hemen her gerçek ve tüzel kişi ihracat yapabilir. Bunun için öncelikli olarak İhracatçılar Birliği kurumuna üye olmak gerekir. Bu durum sadece mikro ihracat için geçerli sayılmaz.
Dolayısıyla daha doğru ve sorunsuz bir yol izleyebilmek adına gümrük müşavirine danışmakta fayda vardır. Bu sayede hangi ürünlerin ihraç edilebileceği hakkında bilgi almak da mümkündür.
Kolay ihracat yapmak için özellikle üretici olmaya gerek yoktur. Bunun yanı sıra ihracat yapmak için de özellikle izin almak gerekmez. Fakat ihraç edilecek ürün veya hizmetlerin niteliğine ilişkin çeşitli izinlerin alınması gerekir.
Bu kapsamda ihracat nasıl yapılır sorusunun en basit cevabı, herhangi bir satıcı veya üreticiden alınan ürünler, uygun pazar bulunarak ve gereken prosedürler uygulanarak kolay bir şekilde yapılabilir şeklindedir.
İhracat Türleri Nelerdir?
İhracat; genel olarak bir ülkenin üretim fazlasını diğer ülkelere satma sürecidir. Bu işlem, ülkenin ekonomik büyümesine katkıda bulunur ve döviz kazancı sağlar. İhracatın çeşitli türleri vardır ve bu türler, işlem yapılan ürün veya hizmetin niteliğine göre belirlenir. Şimdi gelin, mal ihracatı, hizmet ihracatı, proje ihracatı ve yatay ile dikey ihracat gibi çeşitli ihracat türlerine yakından bakalım.
Mal İhracatı
Mal ihracatı, belki de en yaygın olarak bilinen ihracat türüdür. Bir ülkenin fiziksel ürünlerinin başka bir ülkeye satılmasını içerir ve ürünlerin fiziksel olarak bir ülkeden diğerine taşınmasını gerektirir. Mal ihracatı; tarım ürünleri, imalat ürünleri, madenler, enerji kaynakları ve daha fazlasını içerebilir.
Hizmet İhracatı
Hizmet ihracatı, bir ülkenin diğerine sunduğu hizmetlerin ticaretini ifade eder. Danışmanlık, mühendislik hizmetleri, turizm hizmetleri, eğitim hizmetleri ve daha pek çok hizmeti kapsar. Hizmet ihracatı, genellikle fiziksel bir ürün olmadan gerçekleşir. Bu yüzden dijital platformlar üzerinden yapılır.
Proje İhracatı
Proje ihracatı, bir ülkenin diğer bir ülkeye belirli bir projeyi gerçekleştirme hizmeti sağlamasıdır. İnşaat projeleri, altyapı projeleri, enerji projeleri gibi büyük ölçekli projeleri içerir ve çok sayıda iş gücü ile uzmanlık gerektirir.
Yatay ve Dikey İhracat Nedir, Ne Zaman Kullanılır?
Yatay ihracat, bir firmanın kendi ülkesindeki ürün veya hizmetlerin benzerlerini diğer ülkelere satmasıdır. Dikey ihracat ise bir firmanın kendi ülkesindeki bir ürün veya hizmetin daha gelişmiş veya özelleştirilmiş bir versiyonunu diğer ülkelere satmasıdır. Bu tür ihracatlar, genellikle daha sofistike ve gelişmiş pazarlarda kullanılır.
İhracat Nasıl Yapılır? 4 Adımlı Rehber
İhracatın karmaşıklığına rağmen doğru bilgi ve stratejilerle bu süreç, sadece uluslararası pazarlara açılmanızı sağlamakla kalmaz, aynı zamanda işletmenizin genel büyümesine ve sürdürülebilirliğine de önemli ölçüde katkı sağlar.
İhracat sürecini 4 basit adıma böldük: Pazar araştırması ve ürün seçimi, ihracat stratejisi ve fiyatlandırma, gümrük, nakliye ve sigorta işlemleri ve son olarak müşteri ilişkileri ve ödeme alımı.
İlk adımla başlayalım ve pazar araştırması ve ürün seçiminin ihracat sürecinde ne kadar önemli olduğunu keşfedelim.
İhracata Hazırlık: Pazar Araştırması ve Ürün Seçimi
İhracat süreci iyi bir pazar araştırması ve ürün seçimiyle başlar. Hangi ürünleri ihraç edeceğinizi ve bu ürünleri hangi pazarlara satabileceğinizi belirlemeniz gerekir. Ürünlerinizi satacağınız pazarları belirlerken o pazardaki talep, rekabet şartları, tüketici tercihleri ve pazarın genel durumu gibi faktörleri göz önünde bulundurmanız önemlidir.
Akabinde ihraç konusu olan ürün ya da hizmetlerin seçimi yapılır ve bu kapsamda ürün ve hizmetlerle ilgili yükümlülükler yerine getirilir.
İhracat Planlama: İhracat Stratejisi ve Fiyatlandırma
Hazırlık sürecinden sonra planlama aşamasına geçiş yapılabilir. Bu aşamada ithalatçılara teklif sunma, belirli bir fiyatlandırma yapma ve fatura gönderme gibi işlemler yapılır. Fiyatlandırma stratejiniz, ürün maliyetleriniz, hedef pazarınızdaki rekabet şartları ve müşterilerin ödeme kapasitesi gibi faktörler göz önünde bulundurularak belirlenmelidir.
Aynı zamanda bu aşamada ihracatçı tarafından ithalatçıya sunulmuş olan şartlara yönelik görüşmeler tamamlanır ve karşılıklı beklentiler rapor haline getirilerek sözleşme imzalanır.
İhracat İşlemleri: Gümrük, Nakliye ve Sigorta
İhracat işlemlerinin devam aşamasında İhracatçı birlikleri ve gümrük idareleri kaydının oluşturulması gerekir. İhracatçı işletmeler tarafından yönlendirilen gümrük müşavirleri yardımıyla hazırlanması zorunlu kılınan belgelerin hazırlanması ve ihracat işlemlerinin resmi anlamda başlatılması gerekir.
İhracatta gerekli onay ve izinlerin alınması oldukça önemlidir. Bu anlamda İhracatçı Birlikleri kurumuna yapılan ödemelerin tamamlanması ve Ticaret ve Sanayi Odası Menşei Şahadetnamesi ve ATR gibi çeşitli belgelerin onaylanması gerekir.
İhracat işlemlerinde mali kısımların da bu kapsamda tamamlanmasında fayda vardır. Buna göre anlaşmalı bankalarla görüşmek ve detayları paylaşmak önemlidir.
Ayrıca ihracat süreci, nakliye düzenlemelerini ve gerektiğinde sigorta işlemlerini içerir. Ürünlerinizi hedef pazarınıza güvenli ve etkili bir şekilde ulaştırmak için taşıma ve depolama işlemlerinin yürütüleceği lojistik firmalarının seçilmesi ve taşıma işlemlerinin sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekir.
Bu süreç, dış ticaret için en önemli adımların başında gelir. Dolayısıyla ihracatın bu aşaması gümrük işlemlerini düzgün bir şekilde tamamlamayı, uygun bir taşıma yöntemi seçmeyi ve gerektiğinde ürünlerinizi sigortalatmayı içerir.
İhracat Sonrası: Müşteri İlişkileri ve Ödeme Alımı
İhracat süreci, ürünleriniz hedef pazarda satıldıktan sonra da devam eder. Bu aşamada, müşteri ilişkilerini yönetmek ve ödemeleri düzgün bir şekilde almak önemlidir. Müşteri memnuniyetini sağlamak ve uzun vadeli ilişkiler kurmak için müşteri hizmetlerine odaklanmanız gerekir.
Ayrıca ödemeleri alıcılardan zamanında almanız gerekiyor. Bu, işletmenizin finansal sağlığını korur ve sürdürülebilir bir ihracat faaliyeti için gereklidir.
İhracat için Gerekli Belgeler Nelerdir?
İhracat işlemleri için gerekli olan başlıca belgeler aşağıdaki gibidir:
- Proforma/Invoice fatura
- Konsolosluk belgesi
- Orijinal fatura
- Sigorta belgesi
- Navlun fatura
- Çeki listesi
- Koli müfredat belgeleri
- Konşimento
- Tır karnesi
- Eşya ordinosu
- Sağlık sertifikası
- Standardizasyon kontrol belgesi
İhracatta Sık Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Türkiye’den her ülkeye ulaşım sağlamak düşünüldüğünden daha zor bir durumdur. Bu nedenle özellikle ticari ihracat işlemlerinde yaşanan en büyük problemlerden biri nakliye ve gümrük sorunlarıdır.
Bu problem karşısında izlenebilecek en doğru çözüm yolu, dış pazar projelerinin detaylı olarak incelenmesi ve farklı pazar maliyetlerinin araştırılıp diğer rakiplerle karşılaştırılması olabilir.
Uluslararası ihracat işlemlerinde ödeme ve risk yönetimi sorunları da oldukça sık karşılaşılan durumlar arasındadır. Ticarette karşı tarafın ödeme yapmaması ya da gerektiği şekilde yapmaması durumlarına karşı etkili ve detaylı sözleşmelerin yapılması gerekir.
Bu sayede iki ülke arasında yapılan sözleşmelerin olumsuz durumlarda riskleri ortadan kaldırmak amacıyla önemli bir rol üstleneceğini söylemek mümkündür. Ürünlerin kalitesiyle ilgili tüm sorumlulukların yerine getirilmesi aşamasında kullanılan tüm işlem ve teknikler, kalite kontrolü oluşturur.
Dolayısıyla ihracatta yaşanabilecek kalite kontrol sorunlarına ilişkin uluslararası arenada görev yapan kalite kuruluşlarından destek alarak doğru ve sorunsuz ihracat yapmak mümkündür.
