Takograf nedir sorusuna verilebilecek en doğru cevap, çeşitli taşıma araçlarında; sürücü, yolcu ve firmaları korumaya yönelik tasarlanan kayıt cihazı şeklindedir. Türkiye genelinde kullanımı zorunlu olan bu cihazlar, araç içinde gerçekleşen her durumu kayıt altına alarak sürüşlerin doğru bir şekilde ilerlemesine katkı sağlar.
Dolayısıyla ağır yük taşımacılığı yapan firma, şirket ya da kişiler kendi güvenliklerinin yanı sıra araç güvenliğini de sağlamış olur. Bu yazıda, takografların ne olduğunu, ne işe yaradığını ve kara yolu taşımacılığındaki rolünü ayrıntılı olarak inceleyeceğiz. 🙌🚚
Takograf Nedir?
Takograf, belli bir ağırlığın üstünde yük taşıyan araçlarda kullanımı zorunlu olan kayıt takip cihazıdır. Bu araçlar genellikle ağırlığı 3500 kg üzerinde olan tır, kamyon, çekici, yolcu otobüsü ya da minibüstür.
Diğer ismi “takometre” olan takograflar; aracın kat ettiği yolu, yoldaki hızını, ne kadar mesafe gittiğini, sürüş mesafesini ya da aracın ve sürücünün kullanım süresini tutar. Aynı zamanda sürücü kimlik bilgileri de yine burada saklanır. Bu kapsamda takograflar isteğe göre gereken bütün bilgileri raporlaştırır. 🪪🚒
Takograf Ne İşe Yarar?
Takograf, söz konusu araç ve şoför hakkında detaylı bilgi edinebilmeyi sağlayan bir cihazdır. Aracın kat ettiği yol, hız, sürücünün kimliği ve aracın kullanıldığı zaman dilimi bu sayede kolayca denetlenebiliyor.
Çoğu veriye ulaşmak için kullanılan bu cihazlar, her sürücü ve araç için farklı kayıtlar oluşturur. Genellikle sürücünün kayıtları ve kimlik bilgileri ile oluşturulan bu kayıtlar, dönüşümlü olarak kullanılır ve farklı sürücüler de kolayca denetlenebilir.
Takograf cihazı kullanılarak sürücünün hızı ve dinlenme süresi gibi kayıtları raporlanabilir ve bu sayede grafik oluşturulabilir. Bu cihazların kullanılmasının en önemli nedenlerinden biri de resmi yasalara göre her sürücünün günlük belirli bir çalışma süresine tabii tutulmasıdır.
Bu çalışma sürelerinin aşılması durumunda kayıtlar kolayca incelenebilir. Yani bu cihaz kanunen kabul edilen hakların ve sorumlulukların korunması ya da ihlali durumlarında da kanıt niteliğindedir. 👈
Takograf Neden Kullanılır?
Takograf, özellikle ticari taşıtlarda sıklıkla kullanılan ve bir dizi kritik fonksiyonu olan bir cihazdır. Başlıca amacı, sürücünün ne kadar süre araç kullandığını takip etmek ve kayıt altına almaktır.
Bu veri, sürücülerin çalışma saatlerini izlemek ve yönetmek için lojistik firmaları tarafından kullanılabilir. Ayrıca bu bilgiler aşırı sürüş ve sürücü yorgunluğunu önlemek için de kullanılır. Çünkü bu durumlar sürüş güvenliğini tehdit eder.
Hukuki boyutta bakıldığında takograf kullanımı son derece hayati bir öneme sahiptir. Bir sürücünün ne kadar süreyle araç kullandığını belirlemek özellikle bir kaza durumunda sürüş ve dinlenme sürelerinin düzgün bir şekilde yönetilip yönetilmediğini anlamak için kritik olabilir. Bu bilgiler, sigorta iddialarının yanı sıra mahkemede de önemli kanıtlar sağlar.
En nihayetinde takograf kullanımı yasal bir gereklilik olup bu gerekliliklere uymayan işletmeler ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle takograf kullanımı hem iş dünyası ve güvenlik gerekliliklerini karşılamak hem de yasal yükümlülükleri yerine getirmek açısından son derece önemlidir. 🙌
Takograf Kimler için Zorunludur?
Takograf nedir ve kullanımı zorunlu mudur sorusunun en net cevabı, şehirlerarası yolcu ve yük taşımacılığı yapan firma ve araçlar için zorunlu şeklindedir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, kullanılan aracın üretim yılıdır.
1984 yılından daha eski yıllarda üretilen araçlarda kullanmak zorunlu değildir. Bunun dışında Karayolları Trafik Yönetmeliği 3. Bölümünde yer alan Madde 99’a göre sürücü çalıştırma ve takograf cihazı bulundurma belgesi zorunludur.
Bu maddeye göre söz konusu araç ya da araçlarda kullanılacak olan cihazların Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından denetlenmiş ve onaylanmış olması gerekir.
Onaylanan ve kullanılmaya başlanan cihazların düzenli olarak araç içinde bulundurulması, yolculuk boyunca çalışması ve dinlenme sürelerini kaydetmesi gerekir.
Takografla birlikte araçta bulundurulması zorunlu olan çalışma belgesi, aracın üretim yılı ya da modeli fark etmeksizin her araçta aranır. Cihazda yer alan tüm bilgiler, sürücü çalışma belgesinde de bulunmalıdır.
Takograf Hangi Araçlarda Kullanılır?
Takograf cihazları, şehirler arası yolculuk yapan bütün otobüs, kamyon ya da minibüs tarzı araçlarda kullanılır. Bu araçların genel ağırlığı ortalama 3500 kg ve üzeri olmalıdır. Bu nedenle özellikle kamyonet ve tırlar, cihazın kullanılması gereken başlıca araçlardır. 🚚📹
Takograf için Hangi Ehliyete İhtiyaç Vardır?
Şehirler arası yük ya da yolcu taşımacılığı yapan firma ve şoförlerin hepsi takograf ehliyetine sahip olmalıdır. Takograf ehliyeti için öncelikli olarak SRC 1, 2, 3, 4 ve 5 belgelerinden en az birine sahip olunmalıdır.
Bundan sonraki süreçte ehliyetin edinilme amacına göre şirket, servis, denetim kartı ya da sürücü olmak üzere toplamda 4 farklı takograf ehliyet türünden ilgili olana başvuru yapılmalıdır.
Ehliyet başvuruları genel olarak TOBB’un resmi internet sitesinden yapılabilir. Başvurudan sonraki süreçte kartların üretilmesi ve teslimatı ise TOBB ve Emniyet Genel Müdürlüğü iş birliği ile yapılır.
Ehliyetlerin geçerlilik süreleri, normal ehliyetlerden farklıdır. Bu nedenle mevcut ehliyetin süresi bitmeden yeni ehliyet başvurusunda bulunmak daha doğru olur. Böylece herhangi olumsuz bir durumun önüne geçmek mümkündür.
Dolayısıyla şirket ve sürücüler için alınan ehliyetlerin geçerlilik süresi 5 yıl, denetim kartlarının 2 yıl ve servis kartlarının ise 1 yıldır.
Ehliyet başvurusunda istenen evraklar ise aşağıdaki gibidir:
- Sürücü belgesi ve bir adet fotokopisi
- Biyometrik fotoğraf
- Nüfus cüzdanı ve fotokopisi
Takograf Cezası Ne Kadardır?
Ticari araçlarda aracın sınıfına bağlı olarak takograf bulundurmak zorunludur. Sürücüler ve şirketler tarafından bu cihazın bulundurulmaması durumunda 31/1-b Trafik Cezası uygulanır. Bu kapsamda takograf bulundurmamanın cezası 598 TL’dir. Fakat bu durum yasalara ve yıllara göre değişkenlik gösterebilir. 👈🙌
Takograf Kaç Yıl Geçerlidir?
Takograflar ortalama 2 yılda bir kalibre edilecek şekilde ayarlanır. Bu durum hem dijital hem de analog takograflar için geçerlidir. Kalibrasyon aşamasında cihazın bazı parçaları mühürlenir. Bu mührün de geçerlilik süresi iki yıldır.
Takograf Kayıtlarını Kim Tutar?
Takograf kayıtları genellikle sürücülerin bağlı oldukları şirket ya da firmalar tarafından muhafaza edilir. Bu kapsamda kayıtları saklama ve ibraz sorumluluğu işverene ait olup cezai işlemler de yine işverene uygulanır. Yani takograf kayıtlarının işveren firma ve şirketler tarafından düzenli olarak denetlenmesinde ve arşivlenmesinde fayda vardır.
Takograf Süreleri ve Dinlenme Saatleri Nasıldır?
Karayolları Trafik Kanunu, takograf ve dinlenme sürelerini düzenleyen belirgin ve kesin kurallar koyar. Bu kurallar ışığında bir sürücünün günde en fazla 9 saat sürüş yapmasına izin verilir.
Ancak bazı özel durumlarda bu süre 10 saate kadar uzatılabilir. Önemli olan sürücünün haftalık sürüş süresinin toplamda 56 saati geçmemesidir. İki haftalık süre zarfında ise sürüş süresi 90 saati aşmamalıdır. Bu sınırlamalar kesinlikle uygulanmalıdır.
Sürücülerin kesintisiz olarak 4.5-5 saatten daha uzun bir süre araç kullanmaları yasaktır. Bu kuralın uygulanıp uygulanmadığı takografların kaydettiği verilerle belirlenebilir. Sadece sürüş süreleri değil, dinlenme süreleri de takograflar aracılığıyla denetlenir.
Buna göre sürücülerin 24 saatlik bir periyotta en az 11 saat dinlenmesi gerekmektedir. Bu süre ister üç bölümde ister kesintisiz 8 saat şeklinde uygulanabilir. 📹
Eğer bir sürücü tren ya da feribotta yolculuk yapıyorsa takografın feribot moduna ayarlanması gereklidir. Bu durumda günlük dinlenme süresi sadece bir kez ve en fazla 1 saat kesintiye uğrar.
Takograf, sürücünün bu düzenlemelere uyup uymadığını kaydeder. Böylece hem sürücülerin sağlığı ve güvenliği korunur hem de işletmeler cezai yaptırımlardan kaçınır. Ayrıca takograf kullanımı ve dinlenme sürelerine uyulması son derece önemlidir.
