Navlun, uluslararası nakliye ve lojistik şirketleri tarafından bilinen bir kavramdır. Uluslararası yük göndermek isteyen kişilerin de hakim olması gereken bir terimdir. Çünkü, navlun taşınacak yükün maliyetini belirler.
Navlun hesaplanırken yükün ağırlığı, taşınacak yerin mesafesi, taşıma şekli gibi noktalar göz önünde bulundurulur. Navlun, yükünüzün uluslararası taşımacılığı için gerekli nakliye ücretidir. Gönderinizi ulaştırırken hizmetlerden yararlanabilmeniz için belirlenen navlun miktarını ödemeniz gerekir.
Navlun ile ilgili ayrıntılara geçmeden önce ‘Navlun nedir?’ sorusunun cevabını bilmek gerekir. TDK’ya göre navlun, yük taşıyan gemilerin yük başına aldıkları ücret olarak tanımlanır. Zamanla taşımacılık alanları ve sektörü geliştiği için navlun terimi, karayolu, havayolu ve demiryolu taşımacılığında da kullanılmaya başlamıştır. Navlun ne demek sorusuna karşılık olarak kısaca ‘uluslararası taşımacılıkta nakliye bedeli’ denilebilir.
Navlun bedeli, varış limanında ya da peşin şekilde ödenebilir. Navlun bedelini belirleyen öne çıkan bazı unsurlar şu şekildedir:
- Yükün ağırlığı, kapladığı alan, taşınma şekli
- Yükü taşıtacak firma ile taşıyacak firma arasında ilişkiler ya da özel anlaşmalar
- Taşıma süresi
- Yükün çıktığı nokta ile varış noktası arasındaki mesafe
- Varış noktasından geri dönerken boş mu yoksa dolu mu olduğu
Birden fazla değişkene sahip olduğu için navlun bedeli için net bir şey söylemek mümkün değildir.
Navlun faturası, yapılan taşımacılıklarda verilen navlun ödemesi için kesilen ücreti gösteren belgedir. Ülkelere giden yük veya malların vergilendirme işlemlerinin yapılabilmesi için gerekli olan önemli unsurlardan biridir. Navlun faturası kesme yetkisi ise uluslararası taşımacılık şirketlerine verilmiştir. Bu fatura ile herhangi bir borcun bulunmadığı kanıtlanmış olur.
Navlun faturasının onaylı ve yerli şeklinde iki türü vardır. Onaylı faturaya konsolosluk faturası da denebilir. Bunun sebebi ithalat durumlarında gümrüklere gösterilen orijinal faturaların, ilgili ülkenin konsoloslukları tarafından onaylanmış olması zorunluluğunun bulunmasıdır. Yerli faturada eksiksiz şekilde bulunması gereken bilgilerden bazıları ise şu şekildedir:
- Malın türk menşei ibaresi
- Yükün toplam ağırlığı
- Ödeme şekli
- teslimat şekli
- İhracatçının adı ve adresi gibi iletişim bilgileri
- Aracı bankaların adları
Navlun sözleşmesi, taşıyıcı ve karşı tarafın yükümlülüklerini belirleyen taşımacılık sözleşmesidir. Yapılan sözleşmede her iki tarafın sorumlulukları yer alır. Navlun sözleşmesinin geçerli olabilmesi için taşıması gereken özellikler şu şekildedir:
- Taşıma karşılığında belirlenen navlun bedelinin ödenmesi gerekir.
- Yükü taşıyacak taraf, taşınacak yükü ya da malı kendi üzerine geçirmemelidir.
- Yükü taşıyacak bir taraf olmalıdır.
Navlun sözleşmesinde bulunması gereken bilgiler ise şu şekilde sıralanabilir:
- Taşınacak malın cinsi
- Yükün adedi
- Ödeme biçimi
- Yükü taşıtanın iletişim bilgileri
- Taşımayı yapan aracın çıktığı ve varacağı noktalar
- Sözleşmenin yapıldığı tarih
- Taşıma şekli
- Yapılacak teslimatın şekli gibi bilgileri içermelidir.
Navlun sözleşmelerinin iptali, savaş durumlarında ve taşıma yapan araca devletin el koyması gibi durumlarda söz konusu olabilir. Ayrıca navlun sözleşmeleri Charter Navlun Sözleşmesi ve Kırambar Navlun Sözleşmesi şeklinde ikiye ayrılır:
Charter Navlun Sözleşmesi: Bu sözleşme için önemli olan taşınacak yük değil, yükü taşıyan araçtır. Aracın kirasının, tamamen mi yoksa kısmi şekilde mi olacağı yapılan sözleşmeler ile belgelenir. Tamamen kiralanacaksa tam charter, kısmi kiralanacaksa kısmi charter olarak adlandırılır.
Kırkambar Navlun Sözleşmesi: Bu sözleşmelerde kiralama söz konusu değildir. Yükün bir yerden bir yere taşınması üzerine direkt yapılan sözleşmedir.
Navlun piyasası, yükün çıktığı nokta ile varacağı nokta arasındaki mesafeye, yükü taşıyacak aracın kiralanacak yerine, nakliye şirketlerinin sözleşme maddelerindeki sorumluluklarına ve müşterinin taleplerine göre şekillenir.
Navlun sigortası, nakliye yapıldığı sırada müşterilerin mallarına zarar gelmesi durumunda nakliye şirketinin sorumluluğunu kapsayan bir çeşit sözleşmelerdir. Sigorta hesaplanırken malın ambalajı, cinsi, taşıma şekli, teminat kapsamı ve taşıma aracı etkili olur.
Mala gelen zararın sigorta içinde değerlendirilebilmesi için taşımayı yapan nakliye şirketinin ihmalinin söz konusu olması gerekir. Navlun sigortası, nakliye komisyoncu ücretlerinin yüzdesiyle hesaplanarak belirlenir. Belirlenen ya da belirlenecek olan sigorta masraflarını nakliye şirketi ödeyebilir. Eğer öderse, müşteriye verdiği hizmet bedeline ekler.
Türkiye’de navlun vergisi, Türkiye Gümrük Bölgesi’nde gerçekleştirilen ithalat ve ihracat taşımacılığı işlemleri için alınan bir vergidir. Navlun vergisi, yurt içi veya yurt dışı taşımacılık işlemleri sırasında alınabilir ve genellikle yükün ağırlığı, mesafesi ve taşıma yöntemine göre belirlenir.
Navlun vergisi, Türkiye Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenmiş olan tarifelere göre tahsil edilir. Bu tarifeler, her yıl yenilenir ve navlun ücretlerinin hesaplanmasında kullanılır. Navlun vergisi, taşıyıcının yük sahibinden tahsil ettiği bir ücrettir ve taşıma işleminin başarılı bir şekilde tamamlanması için ödenmesi gerekir.
Navlun hesaplanırken etkili olan ve yüke göre değişkenlik gösteren bazı noktalar vardır. Bu noktalardan bazıları aşağıdaki gibidir:
- Verilen yük konteynerin içini doldurmuyorsa ağırlık ve hacim hesabı önemlidir. Ağırlık ve hacim karşılaştırıldığında değeri yüksek çıkana göre hesaplama yapılır.
- Konteynerin çeşidi hesaplama üzerinde etkilidir. Örneğin 40’lık konteynerin 20’liğe göre maliyeti fazladır.
- Hatların işleyişi önemli etkenlerden biridir. Yoğun hatlarda uygun fiyatlarla karşılaşılır.
- Malın gönderileceği ülkenin uzaklığı navlun hesaplanırken önemli belirleyicilerden biridir.
Navlun, yük taşımacılığı süreçlerinde birkaç aşamada karşımıza çıkar:
- Yük Fiyatlandırması
- Navlun Ödemesi
- Yükün Toplanması
- Yükün Nakliyesi
- Yükün Teslim Edilmesi
Bu aşamalar, navlunun yük taşımacılığı sürecinde karşımıza çıktığı temel aşamalardır. Ancak, her yük taşıma işlemi farklı olduğu için bazı durumlarda ek aşamalar da olabilir.
Navlun türleri 3 başlık altında toplanabilir:
- Götürü Navlun: Geminin yük konulacak alanının kiralanması için ödenen sabit ücrettir. Kiralanan yer dolsun ya da dolmasın navlun taşıma şirketine anlaşıldığı şekilde ödenir.
- Advalorem Navlun: Yükün satış değeri üzerinden alınan navluna denir. Belirli bir yüzdeye sahiptir. Bu tür genelde değeri yüksek yüklerde kullanılır.
- Ölü Navlun: Malı veren tarafın bildirdiği yükün eksik yüklemesinden oluşan navlun kaybına denir. Buna sebep olan taraf navlun zararını tazminat olarak şirkete öder.
Navlun ortaya ilk olarak deniz taşımacılığı için çıksada, zamanla gelişen taşımacılık faaliyetleri navlunun kullanımının da genişlemesine neden olmuştur. Gönderilecek olan ürünün özelliği ve taşıma şekli gibi özelliklere bağlı olarak, malları ulaşması gereken noktaya götürmek için farklı navlun seçenekleri mevcuttur. Gönderilerinizi ulaştırmak için yararlanacağınız navlun çeşitleri ise şu şekildedir:
- Havayolu Taşımacılığı Navlunu
- Karayolu Taşımacılığı Navlunu
- Denizyolu Taşımacılığı Navlunu
- Demiryolu Taşımacılığı Navlunu
- Parsiyel Karayolu Taşımacılığı Navlunu
- Parsiyel Denizyolu Taşımacılığı Navlunu
Navlun bedeli, gemi ekipmanı ve taşıma kapasitesine göre farklı fiyatlarda belirlenmektedir. Bu nedenle aynı boyutlardaki yük için gemilerin farklı bir navlun fiyatı olabilir. Aynı hacme sahip hafif yükler için çok daha uygun fiyat alınırken bu durum değişebilmektedir.
Gemi navlun fiyatları oldukça uygundur. Gemi taşımacılığının yaygınlaşması fiyat düşüşlerinin en önemli sebebidir. Gemi, taşınacak ürün ve müşteri arzına göre fiyat değişiklik göstermektedir. Gümrük süreci hava ve kara yolu taşımacılığında önemli olduğu kadar deniz yolu taşımacılığında da oldukça önemlidir. Titizlik, deniz taşımacılığında yüksek tonaj ve miktarlarda taşıma yapıldığı için ön plandadır.
Firmalar öncelikle hacimsel ağırlığı hesaplamalıdır. Ağırlık ve desi navlun fiyatının belirlenmesinde ve en doğru şekilde hesaplanmasında önemli bir yer edinmektedir. Hacimsel ağırlık belirlendikten ve taşınacak ürün taşımacılığa uygun olup olmadığı araştırıldıktan sonra firmalar uygun fiyat tekliflerini sunmaktadır.
Esneklik ve geniş alanları sebebiyle kara yolu taşımacılığı sık tercih edilen bir taşıma türüdür. Navlun hesaplaması yapılırken komple yük ve parsiyel yük taşımacılığı bağımsız biçimde incelenmektedir. Komple yük, mesafe ve piyasa koşullarına bağlı olarak hesaplanır. Parsiyel yük taşımacılığında ise yükün hacimsel ağırlığı belirlendikten sonra navlun fiyatlandırmasında uygulanacak ağırlık hesaplanır.
- Deniz, hava, kara ve demiryolu gibi farklı taşıma modları, navlun maliyetlerini etkileyen önemli faktörlerdir.
- Taşınan yükün miktarı ve ağırlığı, navlun maliyetlerini doğrudan etkileyen bir faktördür. Genellikle, yük miktarı ve ağırlığı arttıkça navlun maliyeti de artar.
- Yükün boyutu da navlun maliyetlerini etkileyebilir. Büyük ve hacimli yükler, taşıma araçlarında daha fazla yer kapladığı için daha yüksek navlun maliyetine neden olabilir.
- Taşıma mesafesi, navlun maliyetlerini belirleyen önemli bir faktördür.
- Acil gönderimler ve hızlı teslimatlar, daha yüksek navlun maliyetleriyle ilişkilidir. Öncelikli hizmetler talep edildiğinde maliyetler artabilir.
- Kapıdan kapıya, limandan limana ve terminalden terminale gibi farklı teslimat noktaları, navlun maliyetlerini etkileyebilir.
- Taşımacılıkta kullanılan yakıt maliyetleri, navlun maliyetlerini etkileyen önemli bir faktördür. Yakıt fiyatlarındaki değişiklikler navlun maliyetlerine de yansır.
- Yükün gümrük işlemleri ve vergilendirme süreçleri, navlun maliyetlerini etkileyebilir.
- Taşıma sürecindeki risklere bağlı olarak sigorta maliyetleri de navlun maliyetlerini etkileyebilir.
Navlun maliyetleri, seçilen nakliye şekli, çıkış ve varış noktasındaki uzaklık, ağırlık, büyüklük gibi fiyatı etkileyen faktörleri dert etmenize gerek kalmadan yurt dışı lojistik sürecinizi Navlungo ile kolayca halledebilirsiniz.
