Lojistikte hava yolu taşımacılığında hangi belgelere ihtiyaç duyarsınız, hava yolu taşımacılığının özellikleri nelerdir? Bu blog içeriğimizde bu konuları ele alacağız.
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte hem hayatımız hem de iş dünyasında hız en önemli etkenlerden biri haline geldi. Üretim sürelerinin kısalıp üretim hızının artmış olduğu bu dönemde havayolu taşımacılığı da kendine önemli bir yer edinmiştir. Havayolu taşımacılığı, bilinen en hızlı ve güvenli taşıma türüdür.
Uluslararası pazar yerlerinde satış yapan e-ihracatçılar, hızlı olması sebebiyle ürünlerini hava yolu ile müşterilerine ulaştırmayı tercih ediyor. Taşıma şekli fark etmeksizin e-ihracat yoluyla ürünlerinizi tüm dünyaya ulaştırabilmek için izlemeniz gereken adımları ve e-ihracat için gereken belgeleri ilgili içeriğimizde bulabilirsiniz.
Hava Yolu Taşımacılığının Özellikleri Nelerdir?
Hava yolu taşımacılığı, belirli üstün özellikleri sayesinde diğer taşımacılık türlerinden ayrı bir noktada değerlendirilir. Hava yoluyla kargo iletiminin en önemli avantajlarından biri yüksek hız sayesinde kısalan teslimat süreleridir. Bu doğrultuda emniyet ve güvenilirliğin üst seviyede olması, diğer taşımacılık yöntemlerine göre kargoların işlenmesinde azami özen gösterilmesi diğer önemli özellikleri arasında sayılabilir.
Diğer taraftan hava yolu lojistiği; taşıma sürecinde gerekli olan, kişilerin ve kurumların haklarını koruyan belirli belgeler ile gerçekleştirilir. Aynı zamanda ülkeler arasında sonradan kurulan politik denklemlerden ve olumsuzluklardan en az etkilenen taşımacılık yöntemi olması hava yolu ile kargo taşımacılığını cazip kılan bir diğer unsurdur.
Hava yolu ile lojistiğin yapılabilmesi için forwarder firma ile taşımayı yapan ilgili hava yolu şirketi arasında “Hava Yolu Kargo Taşıma Senedi”, “Hava Yolu Konşimentosu” adlarıyla da bilinen “Ana Konşimento” (MAWB) imzalanır ve bu belgenin esasları doğrultusunda taşımacılık gerçekleştirilir. Hem Ana Konşimentoyu hem de hava yolu ile kargo taşımacılığı için sağlanması gereken diğer belgeleri aşağıda tek tek inceleyelim:
- Ana Konşimento
- Ara Konşimento
- Kargo Manifestosu
- Kargo Transfer Manifestosu
- Kargo Masraflarını Düzeltme Bildirgesi
- Kargo Muhasebe Bildirisi
- Teslim Edilmedi Bildirisi
- Kargo Hasar Raporu
1. Ana Konşimento (MAWB)
Havayolu kargo taşımasında gönderici ile hava yolu kargo taşıması yapan hava yolu şirketi arasında imzalanan bu belge “Hava Yolu Kargo Taşıma Senedi” veya diğer adıyla “Hava Yolu Konşimentosu” (Airway Bill – AWB) çerçevesinde yerine getirilmektedir. Hava Yolu Taşıma Senedi (AWB) bir noktadan diğerine bireysel veya kombine taşımalarda da kullanılabilmektedir. Bu sözleşmede geçen “söz verilen işin yapılması” cümlesi; gönderici, taşıyıcı ve alıcının haklarını da kapsar.
Bu taşıma belgesi üç tanesi orijinal olmak üzere on iki nüsha halinde düzenlenir. Bu nüshalardan birincisi havayolu şirketine, ikincisi gönderilene, üçüncü nüsha ise gönderene aittir. Havayolu taşıma senedinin üçüncü nüshası satıcının elinde olduğu sürece satıcı, mallar alıcı tarafa iletilmeden bu nüshayı taşıma acentesine ibraz ederek taşıma şartlarını ve hatta malın alıcısını değiştirme hakkına sahiptir. Bu nedenle gönderene tanınmış olan bu hak, alıcı için de banka için de önemli bir risk oluşturur. Bu riskin minimuma indirilmesi için hava yolu konşimentosunun üçüncü nüshasının bankalara ibraz edilmesi istenir.
2. Ara Konşimento (HAWB)
Gerçek ve yükleyiciler adına düzenlenmiş olan hava taşıma senetleri, uzun vadeli yükleme işlemlerinde yükleyici adına düzenlenir.
Ana konşimento ile yapı olarak benzeşen ara konşimentolar, hava yolu taşımacılığında IATA yetkili hava kargo acentesi ve freight forwarder acenteler tarafından düzenlenir ve gönderimi gerçekleştirilen kargoların teslim alındığını belgeler.
3. Kargo Manifestosu
Havayolu ile yapılan kargo taşımalarında bu belge düzenlenmektedir. İngilizce olarak ve okunaklı bir şekilde büyük harflerle hazırlanır. Hava yolları kargo yöntemi ile gerçekleştirilen taşıma sürecinde taşınan malların özelliklerini, taşınması için gerekli şartları, teslim edileceği konumları gösteren kargo manifestosu hazırlanmalıdır. Konşimentoya uygun düzenlenen kargo manifestosu, İngilizce olarak düzenlenmelidir.
Kargo manifestosunda konşimentoda olduğu gibi yükleyicinin ad soyad bilgileri, adresi, şehir, ülke ve telefon bilgileri, taşınan malın gönderim yapılacağı ve teslim edileceği havaalanı, havaalanının bulunduğu şehir yer almalıdır. Taşıma işlemi gerçekleştirilen yükler, tehlikeli madde sınıfında yer alıyorsa bu yüke ait bilgiler de detaylı olarak belirtilmelidir.
4. Kargo Transfer Manifestosu
İki firma arasında kargo transferinin gerçekleştiğini gösteren kargo transfer manifestosu, ödemeli kargoların ilk taşıyıcı ya da diğer taşıyıcı firmaya taşınması durumunda kullanılan bir belgedir. Transfer edilen taşıyıcı, sonraki transferler ve yaşanan gecikmenin tüm sorumluluklarını üstlenmektedir. Taşıma esnasında meydana gelebilecek hasar, kaybolma, değer kaybı gibi olumsuz durumlarda sorumluluğun kime ait olduğu bilgisi transfer manifestosunda belirtilir.
5. Kargo Masraflarını Düzeltme Bildirgesi
Bir uyarı belgesi olan kargo masraflarının düzeltilmesi bildirgesi; yük ağırlığının az ya da daha fazla gösterilmesini, hatalı kargo fiyatlandırmasını, tarife hatalarından kaynaklanan yanlışların düzeltilmesini sağlar.
6. Kargo Muhasebe Bildirisi
Kargo muhasebe bildirisi, muhasebeye yardımcı olması ve işlerini kolaylaştırması için düzenlenen bir belgedir. Konşimentoda belirtilmemiş ama gönderici tarafından ödeneceği belirtilmiş ücretlerin tahsil edilmesi ve konşimentoda belirtilmemiş lakin alıcı tarafından ödeneceği belirtilmiş masrafların alıcıdan tahsil edilmesi amacıyla kullanılır.
7. Teslim Edilmedi Bildirisi
IATA’ya göre son taşıyıcı tarafından konşimento sahibi taşıyıcıya teslim edilmek üzere düzenlenen bir belgedir. Kargo gönderisinin teslim noktasından 14 gün içerisinde alınmaması durumunda oluşan aksaklıklar ve kargo gönderisinin teslim edilmesinin önüne geçen problemler oluştuğunda teslim edilmedi bildirisi düzenlenir.
8. Kargo Hasar Raporu
Kargo hasar raporu, gönderilen hava kargonun konşimentoda belirtilen değerinin düşmesi halinde bu duruma yol açan hasarın bildirilmesini ve gerekli işlemlerin yapılmasını sağlayan bir belgedir.
Son olarak Havayolu Taşıma Senedi bir makbuzdur ve kıymetli evrak niteliğinde değildir. Hava konşimentosu da denilen bu belgenin ciro ve teslimi ile malların mülkiyeti devredilemez. Düzenlenen senedin üzerinde alıcı olarak kimin adı yazılı ise mallar ona teslim edilir.
Hava Yolu Taşımacılığında Uluslararası Örgütler
Hava yolu ile belirlenen kurallar çerçevesinde güvenli bir taşımacılığın gerçekleşebilmesi için bazı uluslararası örgüt ve kurumlar mevcuttur.
Bu kurumlardan Uluslararası Hava Yolu Taşımacılığı Birliği veya kısa adıyla IATA, hava yolu trafiğinin düzenli işlemesi, hava yolu ile ekonomik bir taşıma modelinin geliştirilmesi, kargo ücretlerinin, hava taşıtlarının teknik donanımına dair prosedürlerin belirlenmesi ve diğer uluslararası organizasyonlarla iş birliği ve koordinasyonun sağlanması amacıyla hava taşıyıcıları tarafından kurulmuştur.
Hava yolu kargo taşımacılığında ilgili hizmetlerin verilmesinden sorumlu diğer önemli kurum ve kuruluşlar arasında IATA acenteleri, Uluslararası Sivil Havacılık teşkilatı (ICAO), Sivil havacılık Genel Müdürlüğü, lojistik firmaları, hava yolu taşıyıcılarıyla yer hizmetleri veren kuruluşlar sayılabilir.
Hava Yolu Kargo Taşımacılığı Çeşitleri Nelerdir?
Hava yolu lojistiğinin güvenli ve hasarsız bir şekilde yapılabilmesi için çeşitli ekipmanlardan faydalanılır. Bu ekipmanlar arasında ağlar, palet ağlar, kapalı igloolar, konteyner çeşitleri ve paletler sayılabilir. Kargoların hava yolu ile sorunsuz bir şekilde taşınması; kargonun bu ekipmanlardan en uygun olanının içine konulması suretiyle gerçekleşir.
Uluslararası Hava Yolu Taşımacılığının Yasal Çerçevesi Nedir?
Türk mevzuatında hava yolu ile taşımacılığın düzenlenmesinden sorumlu kuruluş Ulaştırma Bakanlığı olup yasal düzenleme ve değişiklikler Sivil Havacılık Kanunu ve diğer yönetmeliklerce sağlanmaktadır.
Uluslararası hava yolu taşımacılığında ise Varşova Sözleşmesi ve Lahey Protokolü’nün ilgili düzenlemeleri, hüküm ve koşulları uluslararası hava yolu lojistiği için yasal mevzuatın esasını oluşturmaktadır.
