Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), hava yolu taşımacılığında gerek yolcu gerek kargo noktasında belirli standartların düzenlenmesini sağlar. Bu noktada IATA üyesi veya acentesi olan kurumlarla birlikte çalışmak uluslararası güven timsalidir. Şimdi tüm sorularınıza cevap bulmak için okumaya devam edin!
IATA Nedir?
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği anlamına gelen IATA, hava yolu taşımacılığında gerek yolcu gerek kargo için tarifeleri ve yetkilendirmeleri denetleyen uluslararası ticaret yapan bir kuruluştur.
IATA Kodu Nedir?
Kargo ve yolcu taşımacılığı denetlemeleri için hava yolu taşımacılığında havalimanlarına atanan kod, IATA kodudur. IATA açılımı, International Air Transport Association yani Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’dir. Kodların alınabilmesi için ilgili havalimanının ICAO şartlarını karşılıyor olması gerekir. Buna ek olarak IATA kodu yalnızca havalimanları için değil hava yolu firmaları içinde atanır.
IATA Sertifikası Nedir?
IATA sertifika belgesi, hava yolu işletmelerinin güvenlik ve uçuş emniyet standartlarına uluslararası anlamda uygun olduğunu tescilleyen bir belgedir. Yaklaşık 900 kriterin yerine getirilmesi sonucunda alınan IATA belge fiyatı ise yıldan yıla değişiklik gösterir.
IATA Ne İşe Yarar?
IATA hava yolu şirketlerinin, hava yolu ile yolculuklarını sürdüren kişilerin güvenli ve verimli hizmet almasını sağlar. Hava yolu taşımacılığındaki standartların yerine getirilmesini denetleyen IATA, bu kapsamda kargo ve yolcu taşımacılığı için gerçekleştirilen tarife ve yetkilendirmeleri kontrol eder.
IATA Kuruluşu ve Tarihi
IATA, 1919 yılında kurulmuş olmasına rağmen ikinci dünya savaşından sonra bugünkü şeklini almıştır. 1945 yılında Küba’nın başkentinde 31 ülkeden 57 üyeyle faaliyet göstermeye başlamıştır. Kurulduğu ilk zamanlar yalnızca Avrupa’daki hava yolu şirketleri üye olsa da 1939 yılında Pan America’nın üye olmasıyla kıtalar arasında faaliyet gösterir hale gelmiştir.
Zaman içerisinde üye sayısında da artış yaşanan IATA, uluslararası havacılık faaliyetlerinde önemli bir yere gelmeye başlamıştır. IATA’nın sürdürdüğü hukuki sistem, tüketicileri korumak üzerine endekslidir. Seferler için belirlenen fiyat politikaları, hava yolu firmalarının aktarmalı uçuşlarda gelirlerini nasıl paylaşacağı gibi konular kuruluşun görev kapsamındadır.
Günümüzde uluslararası düzenlemelerle pek çok konuyu netleştiren kuruluş, yaptığı denetimlerle standartlara uygunluğu ölçmektedir. Bütün bunlara ek olarak 1919’da Lahey’de kurulan Uluslararası Hava yolu Trafik Birliği’nin devamı olarak kabul edilip, 140 ülkeden 270’in üzerindeki üyesiyle hizmetlerini bu noktada devam ettirmektedir.
IATA Merkezi Nerede?
IATA’nın merkezi Kanada’nın Montreal şehrindedir. Ayrıca İsviçre’nin Cenevre şehrinde de idari ofisleri mevcut. Amman, Buenos Aires, Dakar, Londra, Bangkok, Singapur, Nairobi, Washington D.C, Rio de Janerio gibi dünyanın çeşitli şehirlerinde bölge ofisleri vardır.
IATA Üyeliğinin Şartları Nelerdir?
IATA üyelik şartları arasında en temel kural hava yolu şirketi olmaktır. Üyelik başvurusu yapabilmek için hava yolu firmasının en az iki yıl faaliyet göstermiş olması gerekir. Ayrıca firmanın IATA operasyon güvenlik sistemlerine kayıtlı olması ve denetimlerden geçmesi zorunludur.
Kuruluşun üyeleri arasında yer almak isteyen hava yolu şirketlerinden geri ödeme olmaksızın 15 bin dolar talep edilir. Başvuru aşaması tamamlandıktan sonra firma üyeliğe kabul edildiğinde de 15 bin dolan ödemelidir. Daha sonra üyeliği devam firmalar yıllık bazda toplamda 13 bin dolara yakın üyelik aidatı öder. Katkı payı olaraksa her şirketin 500 dolar ödemesi beklenir.
IATA’nın Çevre Politikası Nedir?
Dünyanın hemen hemen her yerinden üyeye sahip olan Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği, havacılıkta kullanılan yakıtlar ve küresel ısınmaya çözüm olarak vaatlere sahiptir. Bu konuda bütün üyelerin hemfikir olduğu üç nokta vardır. Yıllık bazlarda gruplandırılan bu üç nokta şu şekildedir:
- 2009-2020 yılları arasında her yıl %1,5 yakıt verimliliği oranını artırma,
- 2020 yılından itibaren havacılık faaliyetlerine bağlı olarak gerçekleşen karbon emisyonuna üst bir sınır getirilmesi,
- 2050 yılına gelindiğinde ise karbon emisyonunun net oranının 2005 yılına kıyasla %50 oranında azaltılmış olması
IATA Üyesi Olmanın Faydaları Nelerdir?
IATA üyesi olmanın en büyük faydası uluslararası alanda network ağlarını genişletmektir. Ayrıca popülerliği ve güvenirliği artırmaya da yardımcı olan IATA üyeliği, maliyetlerin azalmasını sağlar. Üye firmalar, kuruluş aracılığıyla pek çok iletişim kampanyasından yararlanabileceği gibi çeşitli seminer ve eğitim programlarına da katılabilir.
Türkiye’de Hangi Hava Yolu Şirketleri IATA Üyesidir?
Türkiye’de IATA üyesi firmalar şu şekilde sıralanabilir:
- Türk Hava Yolları
- Pegasus Hava Yolları
- AtlasGlobal
- Onur Air
- FreeBird Havayolları
- Sun Express
- Corendon
- MNG Havayolları
IATA Acentesi Nedir?
Seyahat ve kargo acentaları gerekli şartları sağlayarak IATA akreditasyonu alabilir. Böylece acenteler ile hava yolu şirketleri arasındaki işleyiş kolaylaşır. IATA akreditasyonuna sahip acenteler, üye hava yolu firmalarının yurtiçi veya yurtdışı uçuş biletlerini satabilir. Söz konusu akreditasyon, ulaşım tedarikçileri ve hava yolu firması arasındaki fatura ve ödemeleri de Faturalandırma ve Anlaşma Planı (BSP) programı aracılığıyla daha düzenli bir hale getirir.
IATA acentesi olarak alınan akreditasyon belgesi, uluslararası sözleşmelerde kurumlar için tanınırlık sağlar. Çünkü kuruluşun acentelerinin yapmış olduğu yazışmalarda logosunu kullanma imkanı tanır. Ayrıca bu akreditasyon aracılığıyla havayollarının özel indirimlerden faydalanılarak kurumlar çeşitli eğitimlere katılabilir.
IATA Acentesi Nasıl Olunur?
Avantajları oldukça fazla olan IATA acentesi olmanın ilk şartı, bağlı olunan ülkede seyahat acentesi işletme belgesi bulundurmaktır. Çünkü bu belge, başvuru formuyla bilgi istenir.
Başvuru formunu doldurup istenilen belgeleri ayarlamanın ardından belli bir ücret ödeyerek, başvuru yapılabilir. Başvuru ücreti, ülkeler arasında farklılık gösterir. Başvuru değerlendirmesi sonucunda olumlu cevap alan acenteler kayıt ücreti ve yıllık üyelik aidatını ödeyerek IATA acentesi olabilir.
IATA’nın Görevleri Nelerdir?
Bilet fiyatlarıyla ilgili denetimler, verimlilik uygulamaları gibi özellikleri olan IATA’nın genel görevleri şu şekilde sıralanabilir:
- Havaalanlarında kullanılan ekipmanların standartlara uygun şekilde olması,
- Terminal tasarımının yanı sıra işletimle ilgili standartların belirlenmesi,
- Acente komisyon ve hizmet ücretlerinin denetlenmesi,
- Bilet fiyatlarının denetlenmesi,
- Yük taşımaya yönelik prosedürlerin belirlenmesi,
- Verimlilik, güvenlik ve uygunluk noktasında uzmanlık sağlamak,
- Üye ülkelerin sorunlarını konuşabileceği ortam hazırlamak,
- Hava yolu şirketleri arasındaki rekabeti devam ettirmek,
- Yer hizmetleriyle ilgili standartları belirlemek,
IATA Kodları Nasıl Belirlenir?
IATA üyesi havalimanlarına kurum tarafından verilen 3 haneli kodlar şehir ve havalimanı ismine göre belirlenir. Kod sistemi 1930’lu yıllarda 2 harften oluşuyor olmasına rağmen günümüzde havalimanı sayısının artmış olmasından dolayı üçlü kod sistemi kullanılmaktadır. Bazı havalimanlarının IATA kodlarının son hanesinin X harfi olması, bu durumdan kaynaklanır.
Havalimanı ve hava yolu firmalarına ek olarak yolcuların bagajları için de özel etiket kodları oluşturulur. Bu şekilde bir kodlama oluşturmanın amacı valizlerin kaybolması gibi durumların önüne geçmektir.
IATA kodları, havacılık faaliyetlerinde iletişim dili gibidir. Seferlerin kalkış ve varış noktasından, hangi firma aracılığıyla gerçekleşeceğine kadar birçok bilgi bu kodlar sayesinde tespit edilir. Böylece uluslararası anlamda ulaşım kolaylaşır.
Türkiye’deki Havalimanlarının IATA Kodları Nelerdir?
Türkiye’deki havalimanlarının IATA kodlarını aşağıdaki tabloyu inceleyerek, öğrenebilirsiniz.
| Havalimanı | IATA Kodu |
| Adana-Şakirpaşa Havalimanı | ADA |
| Ağrı Ahmed-i Hani Havalimanı | AJI |
| Amasya Merzifon Havalimanı | MZH |
| Ankara Esenboğa Havalimanı | ESB |
| Antalya Havalimanı | AYT |
| Balıkesir Koca Seyit Havalimanı | EDO |
| Batman Havalimanı | BAL |
| Bingöl Havalimanı | BGG |
| Dalaman Havalimanı | DLM |
| Denizli Çardak Havalimanı | DNZ |
| Diyarbakır Yeni Havalimanı | DIY |
| Elazığ Havalimanı | EZS |
| Ercan Uluslararası Havalimanı | ECN |
| Erzincan Havalimanı | ERC |
| Erzurum Havalimanı | ERZ |
| Gaziantep Havalimanı | GZT |
| Gazipaşa Havalimanı | GZP |
| Hatay Havalimanı | HTY |
| İstanbul Atatürk Havalimanı | IST |
| İstanbul Yeni Havalimanı | ISL |
| İzmir Adnan Menderes Havalimanı | ADB |
| Kahramanmaraş Havalimanı | KCM |
| Kars Harakani Havalimanı | KSY |
| Kastamonu Havalimanı | KFS |
| Kayseri-Erkilet Havalimanı | ASR |
| Konya Havalimanı | KYA |
| Malatya-Erhaç Havalimanı | MLX |
| Mardin Havalimanı | MQM |
| Milas-Bodrum Havalimanı | BJV |
| Muş Havalimanı | MSR |
| Ordu-Giresun Havalimanı | OGU |
| Sabiha Gökçen Havalimanı | SAW |
| Samsun Çarşamba Havalimanı | SZF |
| Sinop Havalimanı | NOP |
| Sivas Nuri Demirağ Havalimanı | VAS |
| Süleymaniye Havalimanı | ISU |
| Şanlıurfa GAP Havalimanı | GNY |
| Tekirdağ Çorlu Havalimanı | TEQ |
| Trabzon Havalimanı | TZX |
| Üsküp Havalimanı | SKP |
| Van-Ferit Melen Havalimanı | VAN |
Hava yolu taşımacılığında iletişimi kolaylaştıran IATA kodları, dünyanın neresinde olursanız olun gideceğiniz yerden emin olmanızı sağlar. Havalimanlarını bu kodlar üzerinden tanıyıp, tercih ettiğiniz hava yolu firmasının seyahat güvenliğini yine bu kodlar üzerinden teyit edebilirsiniz.
IATA Kargo Acentesi Nasıl Olunur?
IATA kargo acentesi başvurusu yapabilmek için minimum 6 aylık ticari faaliyet sürdürmüş olmak gerekir. Bunun haricinde başvuruda teslim edilmesi gereken belgeler vardır. Bu belgeler şu şekilde sıralanabilir:
- Başvuru formu (Belge üzerinde ıslak imza ve kaşe olması zorunlu)
- İşletme belgesi
- Ticaret odasına kayıtlı olunduğuna dair belge
- Ticari Sicil Gazetesi
- Güncel hesap bilançosu (İlgili vergi dairesinin damgası olması gerekir)
- Tehlikeli madde taşıma sertifikası
- Hava kargo taşıma başlangıç kurs sertifikası
- Bankadan alınan teminat mektubu
Belgelerin teslimine ek olarak üyelik başvuru ücretinin yatırılması gerekir. IATA kargo acentesi başvuru ücreti 1550 İsviçre frangıdır. Başvuru esnasında yatırılan bu ücret, başvuru onaylanmadığı zaman geri iade edilmez. Başvurunun onaylanmasının ardından ise 385 İsviçre frangı kayıt ücreti ödenir. IATA kargo acenteleri için yıllık ücret 465 İsviçre frangı, Ombudsman komisyon ücreti ise 95 İsviçre frangıdır.
IATA Kargo Acentesi Başvurusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
IATA kargo acentesi olmak için yapılan başvuruda teslim edilmesi gereken belgelerin şahsına münhasır imzalı ve kaşeli olması oldukça önemlidir. Ayrıca başvuru belgeleri IATA merkezine gönderilmeden önce onay alınmalıdır. Belgeler, fiziksel olarak gönderildiği için gerekli kontroller yapılarak bütün bilgilerin eksiksiz olduğu teyit edilmelidir.
Ülkemizde firma unvanında iş ile alakalı birçok unvan bulunabilir. Bu noktada ticaret odasındaki resmi evrakta yer alan unvan kodu ile iş açıklamalarının uyumlu olması IATA açısından oldukça önemlidir. Dolayısıyla başvuru yapacak kargo firmasının unvanın hava kargo taşımacılığı olması gerekir. Aksi takdirde başvuru süreciyle yalnızca zaman kaybı yaşarsınız.
IATA Kargo Acentesi Başvurusu Onaylandıktan Sonraki Süreç Nasıldır?
Başvuru formlarınızın IATA tarafından resmi evrak uygunluğu onaylandıktan sonra THY’ye bağlı ilgili birimlere firmanızın denetlenmesi üzerine istekte bulunulur. THY’ye denetim isteğinin gelmesinin ardından 20-30 gün içerisinde denetlemeye tabii tutulursunuz. Söz konusu bu denetleme çalışmaları için önceden bilgilendirme yapılmaz.
Evraklarınızda herhangi bir eksiklik olmaması durumunda sorun yaşanmaz. Eksik evrak olması durumunda ise gerekli belgeleri tamamlamanız için ek süre verilir. Evraklarla ilgili bütün kriterler uygun olduktan sonra IATA tarafından firmanıza yazılı olarak bir numara ve yetki gönderilir. Yazılı evrakın gelmesi biraz uzun sürebileceği için Sivil Havacılık işlemlerinizde IATA’nın gönderdiği maili kullanabilirsiniz.
Yetki Belgesi Alındıktan Sonra IATA Kargo Acentesi Olunur mu?
IATA tarafından kargo acentesine gönderilen yetki belgesinin 5 yıl geçerliliği vardır. Bu geçerlilik süresi boyunca acentenin yetki aldığı bütün havaalanlarında alanında uzman, deneyimli personeller bulundurması zorunludur. Ayrıca yetki belgesine tam anlamıyla sahip olabilmek için Ulaştırma Bakanlığı’na da çeşitli bilgi ve belgelerin sunulması gerekir.
Yetki belgesi sahibi olunmasının ardından şirketlerin merkezinde güvenlikle alakalı en az bir personel görevlendirmesi de yapılmalıdır. Şubelerde yer almak üzere de uzman personellerin kargo güvenlik ve sivil havacılık eğitimlerini tamamlamış olması gerekir. Uzman olarak belirtilen çalışanın şirket ortaklarından biri olması durumunda ise noter tasdikli çeşitli bilgi ve belgeler sunulmalıdır.
